انتخاب رشته نهم

دانش آموزی که در حال تحصیل در مقطع دهم متوسطه است، در صورت خواست تغییر رشته یا شاخه با نظر مشاور می تواند برای ورود به پایه یازدهم تغییر رشته یا شاخه دهد. شرایطی از سوی آموزش و پرورش برای این تغییر مشخص شده که در ادامه به آن ها می پردازیم.مطلب زیر در مورد آیین نامه هدایت تحصیلی پایه نهم یا انتخاب رشته پایه نهم و نحوه اجراء انتخاب رشته نهم می باشد.  

آیین نامه هدایت تحصیلی دانش آموزان در انتخاب رشته نهم

در راستای مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی جمھوری اسلامی ایران و نظر به اهمیت، ضرورت و نقش راھنمایی و مشاوره تحصیلی در شناسایی و رشد ھمه جانبه استعدادھا، توانایی ھا و رغبت ھای دانش آموزان در انتخاب رشته پایه نهم ، متناسب با نیاز حال و آینده کشور و نیز آماده سازی آنان برای انتخاب آگاھانه رشته هدایت تحصیلی پایه نهم دانش آموزان انجام می گردد. ـ دوره متوسطه دوم دارای سه شاخه نظری، فنی و حرفه ای و کاردانش است؛ ھر یک از شاخه ھای این دوره دارای رشته ھایی خواھد بود که تنوع آنھا بر اساس نیاز جامعه، اقتضای زمان و امکان اجرای آن تعیین می شود. قبل از اینکه به آیین نامه هدایت تحصیلی پایه نهم دانش آموزان بپردازیم بایستی نکاتی را به والدین گرامی در مورد انتخاب رشته نهم دانش آموزان بازگو کنیم.

نکات مهم در مورد انتخاب رشته نهم

در فرایند انتخاب رشته نهم والدین باید توجه ویژه ای به فرایند استعدادیابی فرزندانشان داشته باشند. در فرایند استعداد یابی انتخاب رشته نهم والدین نباید رشته مورد علاقه خود را به دانش آموزان تحمیل نمایند بلکه باید در یک فرایند منطقی و اصولی به شناخت علاقه و استعداد فرزندشان بپردازند. در انتخاب رشته نهم حتی ممکن است دانش آموزان در گفتن علاقه تحصیلی و شغلی خود دچار اشتباه شوند. زیرا همواره محیط دانش آموز تعیین کننده گرایش های ظاهری او برای انتخاب یک رشته خاص می شود. از آنجایی که فرایند انتخاب رشته نهم در سنینی مطرح می شود که دانش آموز شناخت صحیح و معقولی از خود را بدست نیاورده است، لذا نمی توان بصورت شفاهی علاقه دانش آموز را بصورت دقیق جویا شد.  ممکن است در انتخاب رشته نهم دانش آموز بخاطر علاقه خود وارد رشته ای شود که بعد از گذشت چند سال به این نکته پی ببرد که این رشته واقعا همان رشته ای نبوده است که به آن علاقه دارد و بعد از چند سال نقاط ضعف آن رشته و کاستی های آن رشته برای او مشخص شده است.

انتخاب رشته تجربی نهم

یکی از رویدادهایی که امروزه در فرایند انتخاب رشته نهم به وفور دیده می شود، انتخاب رشته تجربی در فرایند انتخاب رشته نهم است. با توجه به اینکه رشته های پزشکی و پیراپزشکی دارای وضعیت خوبی نسبت به سایر رشته ها در کشور می باشد اکثر خانواده ها تلاش می کنند که فرزندشان را به هر طریقی که هست در انتخاب رشته نهم به سمت انتخاب رشته تجربی هدایت کنند.  اما باید به تمام خانواده ها این نکته را بازگو کنیم که همه فرزندان ما نباید پزشک شوند و علاقه و استعداد مهمترین عوامل در پیشرفت تحصیلی و شغلی فرد می باشند. چه بسیار دانش آموزانی هستند که به دلیل کسب رتبه بالا در کنکور تجربی وارد رشته پزشکی شده اند اما بعد از گذشت چند ترم از این رشته انصراف داده اند و یا اینکه هرگز پزشکان موفقی نشده اند. لذا توجه به استعداد و توانایی دانش آموزان یکی از مهمترین عوامل در انتخاب رشته نهم می باشد.

تغییر رشته یا شاخه

دانش آموزی که در حال تحصیل در مقطع دهم متوسطه است، در صورت خواست تغییر رشته یا شاخه با نظر مشاور می تواند برای ورود به پایه یازدهم تغییر رشته یا شاخه دهد:

دانش آموز متقاضی تغییر رشته به هر یک از رشته های شاخه نظری باید در خرداد یا شهریور ماه پایه دهم متوسطه در امتحان تغییر رشته شرکت کند. برای تغییر رشته دانش آموز باید درس های تخصصی پایه دهم متوسطه رشته جدید را امتحان دهد و اگر در کلیه دروس نمره قبولی کسب کرد با تغییر رشته او موافقت به عمل می آید.

تغییر رشته دانش آموزان شاخه های نظری به رشته های شاخه های هنر و فنی حرفه ای و کاردانش منوط به قبولی در امتحانات درس های تخصصی پایه دهم رشته جدید و با در نظر گرفتن ظرفیت پذیرش در رشته دلخواه می تواند تغییر رشته دهد.

تغییر رشته یا شاخه از سایر رشته ها و شاخه ها به رشته های شاخه کاردانش بلامانع است و اگر دانش آموز بخواهد در واحدهای آموزشی کاردانش دولتی ادامه تحصیل دهد به لحاظ رعایت ظرفیت رشته های کاردانش موافقت آموزش و پرورش الزامی است.

زمان تغییر رشته یا شاخه حداکثر تا پایان شهریور ماه پایه دهم متوسطه است و دانش آموز موظف است حداکثر تا دو هفته قبل از شروع امتحانات خرداد یا شهریور ماه تقاضای کتبی خود را به مدیر واحد آموزشی و پرورشی تحویل دهد تا نسبت به انجام مراحل تغییر رشته اقدام شود.

شرکت دانش آموز در امتحان درس های تغییر رشته همراه با امتحان درس های پایه ی دهم متوسطه رشته اولیه بلامانع است. نمره درس های امتحان تغییر رشته همانند درس های غیر حضوری محاسبه می شود و چنانچه دانش آموز در امتحان های درس های تغییر رشته نمره قبولی کسب کند و تغییر رشته دهد نمرات درس های مذکور از وی پذیرفته می شود و صرفا در معدل کل دانش آموز در رشته جدید منظور می شد.

هزینه امتحان تغییر رشته یا شاخه معادل با تعرفه امتحانات داوطلبان آزاد از دانش آموزان دریافت می شود.

درس های گذرانده شده دانش آموزی که تغییر رشته داده با درس های رشته جدید مطابقت داده می شود درس های مازاد در سقف مجاز به عنوان درس های انتخابی (درس های اختیاری) پذیرفته می شود.

⚠️تبصره 1- درس هایی که از نظر محتوا با درسهای رشته جدید تطبیق دارد بر اساس جدولی که از سوی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تهیه و ابلاغ میشود به جای درس های رشته جدید پذیرفته می شود.

⚠️تبصره2- دانش آموز پایه دهم متوسطه شاخه نظری چنانچه بخواهد پایه متوسطه شاخه فنی و حرفه ای را تکرار کند مشروط بر آن که ضوابط ورود به شاخه ی فنی و حرفه ای در پایه نهم دوره اول متوسطه را کسب کرده باشد می تواند در واحد های آموزشی روزانه در پایه دهم متوسطه در شاخه ی فنی و حرفه ای ثبت نام نموده و با رعایت سایر شرایط ادامه تحصیل دهد. در این صورت کلیه دروس گذرانده پایه دهم متوسطه شاخه نظری حذف و آن سال تحصیلی به سقف سنوات دانش آموز افزوده می شود.

چگونه باید به استعداد و توانایی دانش آموزان پی ببریم؟

در راستای انتخاب رشته نهم مرکز مشاوره همراه تحصیلی با برگزاری جلسات مشاوره متعدد توانسته است شرایط مساعدی را برای انتخاب رشته نهم داوطلبان بر مبنای استعداد یابی صحیح آنها فراهم سازد. اما والدین باید به این نکته توجه کنند که بهترین راه برای استعدادیابی صحیح فرزندشان در زمان حضور آنها در مدرسه مشخص می شود. از جمله عواملی که می تواند به این استعدادیابی صحیح کمک کند می توان به شرکت در کارهای گروهی و یا مسابقات تیمی، تست های عملی و رصد کردن فعالیت دانش آموزان در دراز مدت اشاره کرد. همچنین باید این نکته را نیز یاد آور شد که والدین نباید فرایند انتخاب رشته نهم را به ماه آخر موکول نمایند و باید در دراز مدت با مشاهده رفتار دانش آموز به نکات زیادی در مورد استعداد و علاقه فرزندشان پی ببرند.

«آیین نامه ھدایت تحصیلی پایه نهم دانش آموزان در انتخاب رشته پایه نهم » به شرح زیر است:

تعریف: فرآیند ارائه خدمات راھنمایی و مشاوره در انتخاب رشته پایه نهم به دانش آموزان، تا دانش آموزان ضمن آشنایی با استعدادھا، علایق، توانایی ھا و ویژگی ھای شخصیتی خویش، شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی، حرفه ها و مشاغل مورد نیاز جامعه را بشناسند و براساس آن، به صورت آگاھانه شاخه و رشته تحصیلی مناسب خود را انتخاب کنند اھداف هدایت تحصیلی پایه نهم در فرایند انتخاب رشته پایه نهم: 1ـ شناسایی و شناساندن استعداد، توانایی، علاقه و ویژگی ھای شخصیتی دانش آموزان،  ٢ـ کمک به انتخاب آگاھانه رشته تحصیلی و مسیر آینده شغلی و حرفه ای دانش آموزان،  ٣ـ کمک به ھدایت متوازن دانش آموزان به شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی، براساس سیاست ھای توسعه ای کشور

ملاک ھا و عوامل موثر در هدایت تحصیلی پایه نهم :

ھدایت دانش آموزان در انتخاب رشته پایه نهم به شاخه و رشته ھای تحصیلی براساس ملاک ھا و عوامل زیر انجام می شود ١ـ نظر دانش آموز در انتخاب رشته پایه نهم : توجه به انتخاب و اولویت بندی دانش آموز از بین شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی مورد نظر در انتخاب رشته پای نهم ، به میزان ١٠ درصد از کل امتیاز  ٢ـ نتایج عملکرد تحصیلی در انتخاب رشته پایه نهم : بررسی نمرات دانش آموزان در تمام دروس دوره اول متوسطه، با ضرایب اختصاصی ھر یک از آنھا در رشته ھا و گروه ھای تحصیلی، به میزان ٣۵ درصد از کل امتیاز  ٣ـ نتایج آزمون ھای مشاوره ای در انتخاب رشته پایه نهم : نتایج آزمون ھای استعداد، رغبت، شخصیت و ارزش ھای تحصیلی ـ شغلی دانش آموزان، به میزان ٣٠ درصد از کل امتیاز  ۴ـ نظر معلمان در انتخاب رشته پایه نهم : توجه به نظر معلمان تمام دروس دوره اول متوسطه در تعیین اولویت ھای انتخاب شاخه و رشته تحصیلی دانش آموزان، به میزان ١٠درصد از کل امتیاز  ۵ ـ نظر والدین در انتخاب رشته پایه نهم : دریافت نظر والدین در انتخاب و اولویت بندی رشته فرزند خود، به میزان ۵ درصد از کل امتیاز  ۶ ـ نظر مشاور هدایت تحصیلی پایه نهم : بررسی تخصصی عملکرد تحصیلی دوره ابتدایی و متوسطه، نتایج آزمون ھا، نتایج عملکرد تحصیلی، مصاحبه و مشاوره با دانش آموزان و والدین آنان و توجه به نمره ھویت١ کسب شده، به میزان ١٠ درصد از کل امتیاز  

سامانه انتخاب رشته تحصیلی

  با توجه به ضرورت توزیع متوازن شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی، متناسب با امکانات آموزشی و نیازھای شغلی در سطوح مختلف منطقه ای، استانی و کشوری، ثبت نام دانش آموزان در ھمه مدارس اعم از دولتی، غیر دولتی، ھیئت امنایی و خاص از قبیل استعداد ھای درخشان، استثنایی، شاھد، نمونه دولتی، وابسته، داوطلبان آزاد و... در شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی، براساس مفاد این آیین نامه و در چارچوب سیاست ھای اعلام شده از سوی آموزش و پرورش و با اولویت امتیاز کسب شده، انجام می شود. چنانچه بنا به دلایل موجه، سوابق و عملکرد تحصیلی دانش آموزی، ناقص بوده یا در دسترس نباشد، سوابق و عملکرد پایه قبلی وی ملاک عمل خواھد بود. برنامه ریزی و اجرا هدایت تحصیلی پایه نهم: به منظور برنامه ریزی، ھماھنگی و نظارت بر اجرای فرآیند ھدایت تحصیلی دانش آموزان، مبتنی بر سیاست ھا و خط مشی ھای مصوب توسعه متوازن شاخه ھا و رشته ھای تحصیلی، «شورای برنامه ریزی ھدایت تحصیلی» در سطح وزارت آموزش و پرورش تشکیل می شود. وظایف و ترکیب اعضای این شورا، توسط وزیر آموزش و پرورش تعیین و ابلاغ می شود.

زمان هدایت تحصیلی پایه نهم :

ھدایت تحصیلی به صورت فرآیندی با تشکیل پرونده مشاوره ای از دوره ابتدایی آغاز و با انجام مداخله ھای مشاوره ای، آموزشی و تربیتی تا پایان دوره دوم متوسطه، ادامه می یابد، لکن تا زمان استقرار نظام جامع ھدایت تحصیلی و استعدادیابی، ھدایت تحصیلی دانش آموزان در پایان پایه نھم صورت می پذیرد. نمونه برگ هدایت تحصیلی پایه نهم برای ھمه دانش آموزان صادر و پس از تأیید مسئول ثبت نمرات، مشاور و مدیر مدرسه تا نیمه تیرماه ھمان سال برای قبولی ھای خرداد و ھمزمان با اعلام نتایج شھریور ماه، برای قبولی ھای شھریور، در اختیار دانش آموز قرار می گیرد.  نمره ھویت، میزان تطابق و ھمبستگی حداقل ۶٠ درصد تمامی ملاک ھای هدایت تحصیلی پایه نهم در پیشنھاد اولویت شاخه، گروه و رشته تحصیلی به دانش آموزان می باشد. دانش آموزان در شاخه نظری، به «رشته تحصیلی» و در شاخه ھای فنی و حرفه ای و کار دانش، به «زمینه تحصیلی» ھدایت می شوند. انتخاب رشته و هدایت تحصیلی پایه نهم در شاخه ھای فنی و حرفه ای و کاردانش بر اساس شیوه نامه ای خواھد بود که وزارت آموزش و پرورش تھیه و ابلاغ می کند. 

مسئولیت هدایت تحصیلی پایه نهم :

مسئولیت فرآیند برنامه ریزی و ھدایت تحصیلی دانش آموزان، بر عھده مشاور و مسئولیت نظارت بر حسن اجرای آن و تأیید نھایی نمون برگ مربوط، بر عھده مدیـرمدرسه است و ھمه کارکنان آموزشی و پرورشی مدرسه ملزم به ھمکاری با آنان می باشند.

تغییر شاخه یا رشته تحصیلی در هدایت تحصیلی پایه نهم :

تغییر شاخه و رشته تحصیلی در پایان پایه دھم بلامانع است. ضوابط و مقررات آن به تصویب کمیسیون اساسنامه ھا و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزش و پرورش می رسد.  

منبع (reference): شورای عالی آموزش و پرورش

 استعداد یابی تحصیلی 

 استعداد یابی تحصیلی پایه نهم 

 راهکارهای مفید در استعدادیابی دانش آموزان